Materiały przedstawione poniżej dostarczyła w dniu 23.II.2003. pani Marta Plutowska ze Starej Kiszewy.
Stanowią one fragment jej pracy licencjackiej i mogą być wykorzystane w innych publikacjach jedynie za jej zgodą
1. Położenie geograficzne, powierzchnia, podział administracyjny
Gmina Stara Kiszewa położona jest w południowej części województwa pomorskiego - w powiecie kościerskim, w pasie Pojezierza Pomorskiego - 18º10'E i 53º59'N. Północno - zachodnia część gminy należy do Kaszub; centralna, południowa i wschodnia do Kociewia. Naturalną granicę pomiędzy tymi jednostkami stanowi dolina największej rzeki gminy - Wierzycy. Granica jest oczywiście linią umowną, bowiem oprócz niewielkiej różnicy w gwarze, nie istnieją poważne odrębności etniczne pomiędzy Kaszubami i Kociewiakami.
Gmina Stara Kiszewa zajmuje powierzchnię 213,1 km2, w tym 46,55 % użytków rolnych, 42,03 % lasów i 8,6 % wód. Liczy 20 sołectw, 2 leśnictwa i kilka mniejszych miejscowości niesołeckich. Największe miejscowości to wieś gminna Stara Kiszewa, Stare Polaszki, Chwarzenko, Góra. Sąsiaduje z gminami kolejno od północy: Kościerzyna, Liniewo, Skarszewy, Zblewo, Kaliska, Karsin.
2. Dostępność komunikacyjna. Położenie względem źródeł ruchu turystycznego i głównych tras komunikacyjnych
Obszar gminy posiada dogodne położenie komunikacyjne przy szlakach drogowych: Łeba - Toruń (droga wojewódzka nr 214), Tczew - Piła - Berlin. Są to jedne z głównych tras przelotowych w kraju, więc są ważne dla rozwoju turystyki tranzytowej. Z dróg powiatowych część jest nieutwardzona, do niektórych sołectw nie ma jeszcze połączeń drogami asfaltowymi. Łączna długość dróg gminnych wynosi 164, 4 km, z czego:
11,4 km stanowią drogi utwardzone,
153 km stanowią drogi gruntowe.
Przez teren gminy, na odcinku Bąk - Olpuch, przebiega jeden szlak kolejowy relacji Nowa Wieś Wielka - Gdynia. Chociaż na terenie gminy są tylko dwie stacje kolejowe to jednak mają one duże znaczenie turystyczne ze względu na rozpoczynające się tu szlaki. W rejonie stacji PKP Wdzydze - Olpuch rozpoczynają się dwa piesze szlaki turystyczne: Szlak Kaszubski (czerwony) i Szlak Wdzydzki (czarny).
3. Ogólna charakterystyka środowiska geograficznego
Rzeźba terenu.
Powierzchnia obszaru gminy Stara Kiszewa reprezentuje rzeźbę młodoglacjalną. Jest to obszar urozmaicony i bogaty krajobrazowo. Od momentu ostatniego zlodowacenia krajobraz cały czas ulegał zmianom pod wpływem działania opadów atmosferycznych, odprowadzających je strumieni i rzek, jak również pod wpływem działania gospodarki rolnej i leśnej. Bogactwo krajobrazowe wynika między innymi z przeplatania się kontrastowych form rzeźby terenu - od pagórków po równiny i doliny. Najwyższe wzniesienia moreny dennej występują na linii łączącej Starą Kiszewę z Borzechowem i Nowym. Mniej więcej tu zatrzymał się niegdyś nadchodzący z północy lodowiec tworząc niewyróżniającą się na kociewskim odcinku morenę czołową. Trzon wysoczyzn, zbudowany głównie z moren dennych, osiąga średnio 70 - 120 m. n.p.m. Lokalne różnice w wysokościach względnych, czyli deniwelacje wynoszą 10 - 40 m.
Wody powierzchniowe.
Współczesna sieć hydrograficzna zaczęła się kształtować w czasie ostatniego zlodowacenia skandynawskiego. Znaczny wpływ wywarła również działalność człowieka. Sieć wodna omawianego obszaru wynosi 1500 ha. Oprócz głównych rzek pojeziernych: Wdy, Wierzycy oraz ich ważniejszych dopływów, licznie występują drobne cieki. Oprócz dużych jezior takich jak: Krąg, Hutowe jest bardzo dużo mniejszych zbiorników wodnych, również typowe są mokradła stałe i okresowe, bagna oraz trzęsawiska.
Jeziora
Jeziora cechuje duża różnorodność. Wyraźnie przejawia się ona już w samej wielkości jezior. Obok występujących oczek, zajmujących niewielki procent powierzchni jeziornych, występuje kilka średnich i dwa bardzo duże jeziora (Krąg, Hutowe), stanowiące w sumie 1/4 powierzchni jezior. Na uwagę zasługują właśnie te duże zbiorniki wodne ze względu na ich walory rekreacyjne, w tym przede wszystkim żeglarskie. Jeziora układają się w charakterystyczne ciągi, powiązane odcinkami rzek. Brzegi jezior przeważnie porośnięte są lasami. Poniższa tabelka pozwala na przejrzysty przegląd jezior w gminie Stara Kiszewa.
Charakterystyka jezior w gminie Stara Kiszewa
Nazwa; Obręb wsi; Powierzchnia (ha); Głębokość maks. (m); Długość linii brzegowej (m); Charakterystyka;
Piaseczno; Stare Polaszki; 18,7; 39,8; 2385; Brak dostępu do jeziora, brzegi porośnięte sitowiem i krzakami. Własność prywatna.;
Długie Stare Polaszki; 10,2; 7,7; 1970; Brzegi o małym dostępie dla celów turystycznych, wysokie skarpy porośnięte drzewami.
Polaszkowskie; Stare Polaszki; 106,5; 10,0; 8150; Dostęp do jeziora na bardzo małym odcinku, brzegi muliste i porośnięte sitowiem. Z jeziora wypływa rzeka Mała Wierzyca.
Wykówko; Stare Polaszki; 5,4; 10; -; Dostęp do jeziora dla celów turystycznych mały. Własność prywatna.
Hutowe; Nowe Polaszki; 105,2; 16,9; 8905; Dostęp do jeziora dla celów turystycznych dobry. Od strony wsi Nowe Polaszki istnieją plaże.
Krąg; Konarzyny; 148,4; 2,0; 5850; Jezioro nie nadaje się dla celów turystycznych. Brzegi całkowicie porośnięte trzcinami i sitowiem, muliste.
Wyspa; Konarzyny; 12,6; 2; -; Jezioro powoli zarasta roślinnością bagienną. Nieprzydatne dla celów turystycznych.
Grzybno; Konarzyny; 13,9; 2; -; Nieprzydatne dla celów turystycznych. Zarasta roślinnością bagienną.
Lemańskie; Konarzyny; 4,3; 2; -; Nieprzydatne dla celów turystycznych. Zarasta roślinnością bagienną.
Białe Błota; Konarzyny; 8,8; -; -; Nieprzydatne dla celów turystycznych. Dno muliste.
Drzęszcz (Drzęczno); Konarzyny; 40,1; 7,5; 3000; Jezioro o bardzo dobrym dostępie brzegowym prawie na całej długości. Duża powierzchnia plaż. Dno piaszczyste, woda bardzo czysta. Brzegi porośnięte lasami. Własność prywatna. Ze względu na brak sieci wodociągowej i kanalizacyjnej duże zagrożenie ze strony istniejącej zabudowy letniskowej.
Małe Prusionki; Konarzyny; 6,7; 4,5; -; Jezioro o dobrym dostępie do wody. Woda czysta, dno piaszczyste. Własność prywatna. Brzegi porośnięte lasami.
Wielkie Prusionki; Konarzyny; 10,1; 4,5; 1550; Jezioro o czystej wodzie, dno piaszczyste, brzegi o dużych nachyleniach, porośnięte drzewami. Własność prywatna.
Przywłoczno; Ruda; 33,58; 9; 2736; Dno jeziora piaszczyste, brzegi w wielkości dostępne dla celów kąpieliskowych. Brzeg od strony południowej otwarty (łąki, pola), od strony północnej porośnięty lasem.
Wierzchul; Olpuch; 35,77; 9; 2889; Jezioro czyste, dno piaszczyste, częściowo porośnięte roślinnością bagienną. Brzegi w większości niedostępne dla celów turystycznych. Jezioro połączone z jeziorem Przywłoczno.
Czerwonko; Ruda; 22,5; 7,6; 350; Brzegi jeziora w części zagospodarowane są dla celów turystycznych. Dno piaszczyste w większości dostępne. Tereny przybrzeżne porośnięte drzewami.
Wygonin; Wygonin; 67,5; Głębokość nie jest określona, prawdopodobnie występują dwa dna; 5200; Jezioro w większości dostępne dla celów turystycznych. Dno przy brzegach w większości piaszczyste. Bardzo czysta woda. Jezioro w ostatnim czasie uległo zmniejszeniu. Rozbudowa zespołów letniskowych tworzy zagrożenie ze względu na brak kanalizacji i wodociągu. Własność prywatna.
Długie; Bartoszylas; 11,7; 8,7; 1870; Jezioro dostępne do kąpieli - brzegi piaszczyste, woda czysta. Zagrożenie z tytułu powstającej zabudowy przy braku kanalizacji i sieci wodociągowej. Własność nie uregulowana.
Kozielnia; Bartoszylas; 23,1; 19,8; 2920; Jezioro od str. południowej i wschodniej dostępne dla celów kąpieliskowych. Dno brzegów piaszczyste. Jezioro położone wśród lasów, skarpy brzegów strome. Zabudowa letniskowa stwarza zagrożenie z powodu braku kanalizacji i wodociągu.
Chądzie; Olpuch; 13,1; na terenie gminy Stara Kiszewa; 6,5; -; Jezioro dostępne dla celów kąpieliskowych. Dno piaszczyste. Położone wśród lasów.
Pani; Góra; 8,7; 7,7; -; Jezioro w większości niedostępne dla celów turystycznych. Brzegi muliste.
Struga; Góra; 21,9; 24,5; 2100; Dno jeziora piaszczyste. Brzeg w większości dostępny dla celów turystycznych. Prowadzona zabudowa letniskowa stwarza zagrożenie z powodu braku kanalizacji i wodociągu.
Wielkie; Góra; 43,42; 17; -; Jezioro muliste, brzegi w większości porośnięte trzciną i krzakami. Jedynie od strony południowej nadaję się dla celów kąpieliskowych. Istnieje zagrożenie ze strony zrzutu ścieków z obiektów po byłym PGR oraz zabudowy letniskowej z powodu braku kanalizacji i wodociągu.
Czyżoń; Góra; 18,10; 10; -; Jezioro o dnie mulistym, brzegi zarośnięte trzcinami i krzakami. Nie jest wykorzystywane dla celów turystycznych.
Źródło danych liczbowych: Atlas jezior Polski, tom II, pr. zbiorowa pod red. Jerzego Jańczaka Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1997.
Źródło charakterystyki jezior: Urząd Gminy Stara Kiszewa.
Większość jezior jest czystych i nadaje się do kąpieli czy łowienia ryb, jednak coraz większy rozwój i rozbudowa domków letniskowych (często bezprawnie) przy jeziorach poważnie przyczynia się do zanieczyszczeń wód i plaż. Jest to spowodowane brakiem kanalizacji oraz brakiem pojemników na śmieci. Władze gminy starają się zapobiegać takiej sytuacji przez systematyczną kontrolę i eliminowanie „dzikiego” budownictwa przez powiatowy nadzór budowlany
Szata roślinna: Omawiany obszar jest pod względem krajobrazowym jednym z najbardziej malowniczych obszarów Polski północnej. Przyczynia się do tego niezwykle zróżnicowana konfiguracja obszaru o znacznych deniwelacjach, obfitości jezior i cieków oraz rozmaitość utworów geologicznych i gleb. Czynniki te wpływają na mozaikowatą kompozycję szaty roślinnej. Na terenie gminy występują lasy mieszane z przewagą sosnowych. Ogólna powierzchnia lasów wynosi 8956 ha, co stanowi 42,03% ogólnej powierzchni gminy. Lasy państwowe zajmują 7321 ha i terytorialnie podlegają pod nadleśnictwa Kaliska, Kościerzyna i Starogard Gdański. Lasy będące w posiadaniu osób fizycznych to 1556 ha. Pozostałe 79 ha stanowi inne formy własności (źródło: Dane z Urzędu Gminy Stara Kiszewa). Większość terenów leśnych zajmuje południowo - wschodnią część gminy. W tej części skumulowanych jest też większość jezior, które otaczają lasy lub leżą w bliskiej odległości.
Obszary przyrodnicze chronione.
Południowa część gminy znajduje się w strefie chronionego krajobrazu Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, Borów Tucholskich i rzeki Wierzycy. Wdzydzki Park Krajobrazowy położony na Pojezierzu Południowopomorskim, zajmuje powierzchnię 17 832 ha - z czego 11 170 ha (63,3 % powierzchni) to lasy, a 2 135 ha (12% powierzchni) to wody. Otulina - 15 200 ha. Park obejmuje swymi granicami obszar jeziora Wdzydze, okolicznych jezior i rzek oraz tereny leśne stanowiące północno - zachodnią część Borów Tucholskich. Morfologię tego terenu ukształtowało ostatnie ze zlodowaceń - bałtyckie, a dominującymi elementami rzeźby są pola sandrowe, powstałe z piasków naniesionych przez wody wypływające spod lodowca oraz rynny polodowcowe wypełnione przez wody jezior. Największa atrakcją, która decyduje o walorach parku jest zespół rynnowych Jezior Wdzydzkich, w skład którego wchodzą jeziora: Wdzydze, Jelenie, Gołuń, Radolne, Słupinko, Słupino i Cheb. Zajmują one łączną powierzchnię 1 455 ha. Oprócz kompleksu Jezior Wdzydzkich na terenie Parku znajduje się ponad 160 jezior i oczek wodnych. Dużą część powierzchni zajmują kompleksy leśne, które mimo iż w wyniku wyrębu bezpowrotnie straciły dawny puszczański charakter, nadal zaliczane są do najciekawszych i najcenniejszych w północnej Polsce. Obecnie dominują w nich siedliska boru suchego i boru świeżego z sosną wraz z niewielką domieszką brzozy. W obniżeniach terenu, na niewielkich powierzchniach, występuje bór bagienny i roślinność torfowiskowa. W Parku rośnie ponad 40 gatunków roślin chronionych, m.in. storczyki, rosiczki, lobelie wodne, porost - płucnica islandzka. Kilka wyjątkowo cennych, starych okazów flory zostało zakwalifikowanych jako pomniki przyrody. Świat zwierzęcy parku jest różnorodny - lasy zamieszkują duże ssaki - jelenie, sarny, dziki, z mniejszych - lisy, kuny, zające, łasice i bobry. Występuje tu 130 gatunków zwierząt chronionych oraz rzadkie gatunki ptaków - puchacz, orzeł bielik, sokół wędrowny, żuraw. Nad jeziorami gniazdują perkozy, łabędzie czarnodziobe, nurgęsi, tracze długodziobe. W jeziorach Wdzydzkich występuje endemiczna odmiana troci jeziornej, zwana trocią wdzydzką.
W 1996 roku na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego został utworzony rezerwat florystyczno leśny “Krwawe Doły”, w leśnictwie Cięgardło (zachodni kraniec gminy). Jego powierzchnia wynosi 13 ha. Powstał w celu ochrony zbiorowisk leśnych typowych dla Borów Tucholskich - boru świeżego i chrobotkowego. Występuje tu 21 gatunków roślin naczyniowych m. in. Chroniona kocanka piaskowa, liczne gatunki porostów i mszaków.
Klimat.
Stara Kiszewa w porównaniu z całym Pomorzem nie posiada odrębnych cech klimatycznych. Lata tutaj są nieco chłodniejsze, a zimy mniej surowe. Występuje tu klimat przejściowy między klimatem oceanicznym, a kontynentalnym. Ze względu na odległość od morza jego wpływ na temperatury jest znikomy. Obserwując ilość opadów i średnie temperatury można powiedzieć, iż zaznaczają się tu nieznaczne wpływy kontynentalne.
Elementy użytkowania i zagospodarowania terenu.
Gmina ma charakter turystyczno-rolniczy. Na terenie gminy nie działa żaden zakład przemysłowy. Decyduje o tym między innymi duża lesistość sięgająca 42,03% oraz powierzchnia użytków rolnych - 46,55% ogólnej powierzchni gminy. Coraz intensywniej zagospodarowywane są tereny przyjezierne. Z roku na rok powstają nowe domki letniskowe, które z biegiem czasu tworzą całe wioski letniskowe, np. Bartoszylas, Wygonin, Stary Bukowiec.
Na terenie gminy znajduje się bardzo dużo terenów przeznaczonych pod inwestycje o różnorodnym charakterze. Niski stopień ich wykorzystania spowodowany jest brakiem infrastruktury (wodociąg, energia elektryczna, kanalizacja, drogi) oraz małą popularnością inwestowania pod działalność przemysłową i turystyczną w rejonie.
Oferta inwestycyjna gminy Stara Kiszewa
1. Budownictwo letniskowe zorganizowane:
- Olpuch - 3,0 ha,
- Konarzyny - 6,0 ha,
- Bartoszylas - 3,0 ha,
- Wygonin - 3,0 ha,
- Nowe Polaszki - 3,0 ha,
- Stare Polaszki - 4,0 ha,
- Górne Maliki - 3,0 ha,
- Lipy - 5,0 ha,
- Chwarzno - 3,0 ha,
- Góra - 2,0 ha.
2. Usługi turystyczne
- Góra - 3,0 ha na kąpielisko wraz z salonem odnowy biologicznej,
- Chwarzno - 60,0 ha pole golfowe,
- Konarzyny - 50,0 ha na pole golfowe,
- Bartoszylas - 3,0 ha na bary, zajazd i motel,
- Wygonin - 3,0 ha na motel i ośrodek wczasowy,
- Stara Kiszewa - 5,0 ha na ośrodek wczasowy
Działki pod budownictwo letniskowe zorganizowane nie mogą być mniejsze niż 1200 m kw.. Jest to wymóg narzucony przez władze gminy, który pozwala nabywcom tych terenów na spokojny wypoczynek, bez koligacji z sąsiednimi działkowiczami.
3. Obiekty do zagospodarowania:
- Stary Ośrodek Zdrowia w Starej Kiszewie.
- Obiekt na stadionie w Starej Kiszewie.
- Małe Szkoły (Nowe Polaszki, Olpuch, itp.).
Obecnie wyżej wymienione obiekty są nieużytkowane. Ich cel na razie nie jest określony.
Istniejące zagrożenia dla środowiska i walorów turystycznych.
Gmina Stara Kiszewa, jako jedna z nielicznych gmin, może poszczycić się jeszcze stosunkowo czystym i nieskażonym powietrzem dzięki nie występowaniu przemysłu na terenie gminy. Na dzień dzisiejszy głównym zagrożeniem dla powietrza są kominy z zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz letniskowej. Na terenie gminy istnieje jedna kotłownia zbiorcza obsługująca Spółdzielnię Mieszkaniową „Wierzyca” obejmująca 5 budynków z 72 mieszkaniami w Starej Kiszewie.
Główne skupiska zabudowy mieszkaniowej to miejscowości: Stara Kiszewa, Stare Polaszki, Nowe Polaszki i Konarzyny. Podstawowym opałem jest węgiel, miał węglowy oraz drewno. Na terenie gminy można zauważyć tendencje do zmiany systemu ogrzewania budynków na proekologiczne ogrzewanie olejowe i gazowe.
Odpady:
Mając powyższe na uwadze gmina przystąpiła do realizacji inwestycji związanych z budową gminnej oczyszczalni ścieków i kanalizacji. (Gminna oczyszczalnia ścieków położona na ulicy Zamkowej przy drodze do Zamku Kiszewskiego została uruchomiona w listopadzie 2002 roku. W chwili obecnej (luty 2003) doprowadzone są ścieki z części wsi, położonej po prawej stronie rzeki Wierzycy. Prace nad skanalizowaniem reszty wsi będą wznowione na wiosnę 2003. - uwaga S.K.) Na dzień dzisiejszy na terenie gminy działa 6 firm, które zajmują się wywozem ścieków do zlewni przy oczyszczalniach.
Ścieki wywożone są do oczyszczalni w Orlu i Kościerzynie. Szacuje się, że ok. 25% ścieków komunalnych jest wywożonych - pozostała część trafia do rowów, rurociągów, rzek, jezior oraz gruntu, jako nieoczyszczone.
W trosce o komfortowy wypoczynek turystów gmina nie zorganizowała dotychczas wysypiska śmieci na swoim terenie - w porozumieniu z gminami Liniewo i Kościerzyna odpady są wywożone na wysypiska znajdujące się na ich terenie. Profesjonalnym wywozem odpadów stałych zajmują się dwie firmy: ABC EKO oraz ORDINO - obie z Kościerzyny.
Rozważa się przyjęcie na teren gminy, w części nie wykorzystywanej turystycznie, powiatowego wysypiska śmieci w miejscowości Lipy o powierzchni składowej 1,5 ha. Zorganizowanym wywozem odpadów objętych jest jedynie około 30% „producentów” odpadów.
Walory i atrakcje turystyczne
Krajobrazy gminy Stara Kiszewa należą do najbardziej malowniczych na Pomorzu. Pofałdowane tereny z rynnowymi nieckami jezior stwarzają idealne warunki do rozwoju turystyki pieszej, wypoczynkowej a także uprawiania żeglarstwa i kajakarstwa, wędkarstwa. Strome i urwiste brzegi jezior podnoszą wybitne walory krajobrazowe.
O turystycznym charakterze gminy decydują w szczególności osobliwości fauny i flory, parki krajobrazowe oraz rezerwaty przyrody, duża ilość czystych jezior ( 3,5% powierzchni gminy), a także zabytki architektury i budownictwa. Szczegółową charakterystykę poszczególnych walorów przedstawiają poniższe tabele.
Walory turystyczne środowiska przyrodniczego:
Parki krajobrazowe
- Wdzydzki Park Krajobrazowy
- Podworski Park Krajobrazowy w Dolnych Malikach,
- Park Krajobrazowy z „Chińską Górą” w Górze.
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat roślinności bagiennej „Czerwone Błota” w Konarzynach,
- Rezerwat florystyczno leśny „Krwawe Doły” w leśnictwie Cięgardło.
Pomniki przyrody:
- 400-letni dąb szypułkowy w Lipach,
- 200-letni kasztanowiec w Górze,
- 120-letnia wierzba krucha w Starym Bukowcu,
- 200-letni jesion wyniosły w Chwarzenku.
Doliny: dolina rzeki Wierzyca.
Głazy narzutowe i głazowiska: we wsi Kobyle.
Obszary chronionego krajobrazu :
- Borów Tucholskich 9 452 ha,
- Doliny rzeki Wierzyca 3 955 ha,
- Połączone kanałami Jeziora Polaszkowskie 203 ha.
Rzeki:
- Wierzyca - 30 930 m,
- Mała Wierzyca (Kaczynka) - 11 300 m.
Walory krajoznawcze środowiska historyczno - kulturowego
Zabytki architektury i budownictwa:
- Ruiny zamku krzyżackiego w Zamku Kiszewskim. Pierwotnie zamek składał się z dwóch członów i podgrodzia. Przebudowany na początku XVII wieku i zniszczony w czasie potopu szwedzkiego w 1655 r. z dawnego podgrodzia przetrwały fragmenty murów oraz trzy narożne baszty. W miejscu czwartej - w 1856 r.- wzniesiony został dworek ówczesnego właściciela folwarku. Renesansowa brama wjazdowa. Obecnie zamek jest własnością prywatną. Prace restauratorskie zostały wstrzymane ze względów finansowych,
- Pałac Myśliwski z drugiej połowy XIX wieku w Czernikach,
- Zespół Dworsko-Parkowy w Dolnych Malikach,
- Zespół dworsko-parkowy z II połowy XIX wieku w Starym Bukowcu,
- Dworek Czarlińskich z XIX wieku w Chwarznie,
- domy z ażurowymi gankami,
- Neogotycki kościół w Starej Kiszewie wzniesiony w 1891 roku,
- Kościół Św. Mikołaja z XVIII wieku z barokowym ołtarzem i trójbocznym prezbiterium w Starych Polaszkach ufundowany przez rodzinę Skórzewskich,
- Szachulcowy Dwór Skórzewskich z 1748 r. (przebudowywany w XIX i XX w.) kryty łamanym dachem, z częściowo zachowanym parkiem oraz ceglanym murem w Starych Polaszkach,
- Drewniany kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Olpuchu,
- Kuźnia z XIX w. w Wilczych Błotach,
- Jedna z najładniejszych na Kociewiu nasłupowa kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena.
15 czerwca 2005 otrzymałem następującą uwagę:Dzień dobry
Z przykrością musze powiedzieć, że mapka zawarta na stronie jest troszkę a dokładniej mówiąc bardzo niedokładna. Z rodzinka wybrałem się na przejażdżkę krajoznawczo turystyczna i zarazem przygotować grunt pod wycieczkę rowerową dla znajomych i chętnych z 3M (Trójmiasta) po umieszczonej na stronie mapce. Objazd zaczęliśmy od St.Kiszewy a dokładniej mówiąc od zamku/ruin co było bardzo przyjemne i pouczające. Następnym celem podróży był Bartoszylas tam nikt nie umiał nam wskazać jakiego kolwiek zabytku w Starym Bukowcu tak samo przez przypadek w Starych Polaszkach trafiliśmy na Dwór Skórzewskich (szkoła), Wilcze Błota - Kużnia przypadek choć koło drogi przy szybszej jeździe nie do zauważenia. Największą porażką jest Pałac Myśliwski w Czernikach tam to już przesadzili i to bardzo. Pałacyk jest w rękach prywatnych i na dodatek nie odpowiedzialnych,właściciele gdyby mogli to by psami poszczuli lub coś jeszcze gorszego zrobili gdy mogli. Teren ogrodzony ale nie opisany że to teren prywatny, przy próbie porozumienia wulgarność i chamstwo wyrafinowanej jakości.
Dalszej wycieczki wedle mapki już sobie podarowaliśmy ze względu na poszarpane nerwy i beznadziejne oznakowanie lub w niektórych /większości ich brak. Brak tez drogowskazów lub też tabliczek informacyjnych: gdzie, jak daleko lub w którym kierunku trzeba się udać.
Konkluzja nasuwa się jedna nie polecić nikomu takiej wycieczki, choć z drugiej strony krajobraz oraz teren jest ładny i przyjazny można by wiele zwiedzić i zobaczyć gdyby było lepiej oznakowane.
z poważaniem
Turysta:)
P.S prosze o poprawienie opisu "Walory tur. St. Kiszewy"
Atrakcje i imprezy turystyczne
W oparciu o walory turystyczne gminy wymienione wyżej niniejszego opracowania gmina posiada następujące propozycje dla turystów:
- Zwiedzanie zabytków przyrody i architektury.
- Możliwość korzystania ze szlaków turystycznych.
- Możliwość uprawiania wędkarstwa nad licznymi i czystymi jeziorami.
- Możliwość polowań poprzez koła łowieckie:
- „Hodowca” - Gdańsk ul. Sołyńska 2,
- „Bór” - Wdzydze Kiszewskie,
- „Cietrzew” - Gdańsk ul. Grunwaldzka 417.
- Uprawianie jazd i turystyki konnej:
- Henryk Arciszewski - Górne Maliki 19
- Wiktor Szwedowski - Konarzyny
- Przy kwaterze agroturystycznej Aliny i Wiesława Wacholc - Lipy 2
- Przy kwaterze agroturystycznej Jolanty i Marka Szychowskich - Pałubin 25
Agroturyzm wraz z pakietami usług
zagospodarowanie turystyczne. Baza noclegowa, gastronomiczna, towarzysząca
Obecne zagospodarowanie turystyczne gminy Stara Kiszewa przedstawia się następująco:
I. Szlaki:
a) Szlak kajakowy rzeką Kaczynką (Mała Wierzyca) - o długości 26 km. Jest to szlak jezior rynnowych: Wierzchołek, Średnik, Gatno, Hutowe, Sobąckie, Liniewskie, Polaszkowskie. Łączy się z Wierzycą koło Bożepola Szlacheckiego;
7 sierpnia 2003 otrzymałem następującą uwagę odnośnie powyższego szlaku kajakowego:Szanowny Panie,
Ponieważ właśnie wróciłem ze spływu kajakowego Wierzycą, pozwalam sobie przesłać uwagi do tekstu turystycznego na stronie Starej Kiszewy - zresztą ciekawej i ładnie zrobionej.
Mianowicie szlak kajakowy opisany przez p. Martę Plutowską:
"a) Szlak kajakowy rzeką Kaczynką (Mała Wierzyca) - o długości 26 km. Jest to szlak jezior rynnowych: Wierzchołek, Średnik, Gatno, Hutowe, Sobąckie, Liniewskie, Polaszkowskie. Łączy się z Wierzycą koło Bożepola Szlacheckiego;"
- jest niestety niespławny - a szkoda. Wybraliśmy na ten szlak zachęceni opisem przewodnikowym (Sperski, 1971) oraz NAJNOWSZYMI Mapami jezior Kaszubskich: wszędzie szlak ten jest zaznaczony. Obawiam się, ze informacje p. Plutowskiej też pochodzą z tych źródeł.
Polaczenia między tymi pięknymi, wymienionymi przez p. Plutowską jeziorami są właściwie niedostepne dla kajaków.Zaczęliśmy spływ na J. Sobacz, chcac przedostać się w poblize J. Zagnanie na szlaku Wierzycy.
Z j. Sobacz przebijaliśmy się kilka godzin 2 km kanałem do j. Hutowego. Jest on zarośnięty łozami i zawalony drzewami. Byliśmy zmuszeni zabiwakować na podmokłej łące przed mostem w Chrostowie. Później w kilku miejscach bylismy zmuszeni przeciągać kajaki po łąkach obok kanału.
Z j. Hutowego nie udało się nam wpłynąć do kanału łączącego to jezioro z następnym - j. Gatno. Zatoczka j. Hutowego do której wpływa ten kanał jest zamulona i zarośnięta trzcinami i inną roślinnością wodno-ladową. Tutaj utknęliśmy i wycofaliśmy się - rzeczywiście musieliśmy wypłynąć z tego bagna TYŁEM.
Na piechotę sprawdziliśmy jak wygląda ten kanał wyżej, bliżej j. Gatno. Jest to obudowany płytami wąski kanał, CAŁKOWICIE zarośnięty pałka wodną - też właściwie nie do przepłynięcia.
Tak wiec wylądowaliśmy na brzegu jeziora przed zatoczką i przewieźliśmy kajaki samochodami wzdłuż jezioro Gatno do j. Zagnanie na szlaku Wierzycy - a szkoda.pozdrawiam
Andrzej z Krakowa
b) Szlak kajakowy rzeki Wierzycy - o długości 141 km. Biegnie malowniczą wąską doliną z jeziorem Wierzysko, przez jezioro Zagnanie i Starogard Gdański do Wisły pod Gniewem (na terenie gminy Stara Kiszewa przebiega około 40 km szlaku). Do szlaku przylega 7 jezior: m.in. Przywłoczno, Czerwonko, Krąg - połączonymi krótkimi odcinkami cieków dostępnych dla kajaków;
c) Szlaki piesze oznakowane: · Kaszubski (czerwony) - 124 km, prowadzi z Kamienicy Królewskiej PKP do Olpucha Wdzydze PKP (na terenie gminy około 3 km); · Kręgów Kamiennych (Partyzancki) (zielony) - o długości 101 km (na terenie gminy Stara Kiszewa około 20 km), prowadzi z Kamienicy Królewskiej PKP do Czarnej Wody PKP; · Wdzydzki (czarny) - 21 km prowadzi z Olpucha-Wdzydze PKP przez Gołuń, Wdzydze Tucholskie i Borsk do Wiela.
d) Szlaki piesze nieoznakowane: · ze Starej Kiszewy do Wygonina - 5 km, · ze Starej Kiszewy do Konarzyn - 8 km, · ze Starej Kiszewy do Bartoszegolasu - 6 km,
e) Szlaki rowerowe nieoznakowane: · Stara Kiszewa - Wygonin - Konarzyny - 12 km, · Stara Kiszewa - Kobyle - Dolne Maliki - Góra - Zblewo - 21 km, · Kobyle - Górne Maliki - Lipy - Góra - Kaliska - 26 km.
II. Obiekty rekreacyjno - sportowe:
a) Stadion sportowy w Bartoszymlesie - dwa boiska do piłki nożnej, boisko do piłki ręcznej, plac rekreacyjny z ławeczkami i wiatą „Bartoszówka”, szatnia;
b) Stadion sportowy w Starej Kiszewie - boisko do piłki nożnej, bieżnia, boisko do piłki ręcznej, murowane szatnie, ogrodzony - obecnie zaniedbany i przeznaczony do modernizacji i zagospodarowania. Jak wynika z powyższego, zagospodarowanie gminy Stara Kiszewa jest dość skromne. Brak jakiegokolwiek zagospodarowania plaż, nie ma zaplecza dla miłośników sportów wodnych typu wypożyczalnia sprzętu wodnego, przydałby się również kort tenisowy. Kolejnym minusem zagospodarowania terenu jest też brak oznakowań ważnych punktów na terenie gminy: zabytki, gastronomia, Urząd Gminy, opieka itd. Na szczęście w zestawieniu projektów i programów do zrealizowania w gminie wykonanie tych oznakowań ma cel priorytetowy.
Baza noclegowa.
Na terenie gminy można łatwo i tanio przenocować korzystając z:
1) Szkół podstawowych.
2) Drewnianych domków wczasowych.
3) Kwater agroturystycznych:
- Arciszewski Henryk - Górne Maliki 19,
- Kaszubowska Gabriela - Stara Kiszewa ul. Kościerska 33a,
- Wacholc Alicja i Wiesław - Lipy 2,
- Szychowscy Jolanta i Marek „Gościnna zagroda - Dwa Kasztany” - Pałubin 25.
4) Pól biwakowych - tereny wyznaczone nad jeziorami Wygonin, Drzęszcz oraz Czerwonko.
5) Miejsc w Domu Wczasów Dziecięcych oraz Stanicy Harcerskiej w Wygoninie.
Charakterystyka obiektów noclegowych w gminie Stara Kiszewa
Lp. Nazwa obiektu; właściciel; adres; numer telefonu (kier. 058); liczba miejsc noclegowych; oferowane atrakcje; sezonowość;
1) Kwatera agroturystyczna; Henryk Arciszewski; - Górne Maliki 19; tel.687 65 02; 3 pokoje 2-os., 1 pokój 4-os. Razem 10 miejsc; Zadaszony grill,; plac rekreacyjny dla dzieci, miejsce na ognisko, garaż dla dwóch samochodów, bilard, boisko, rowery, niedaleko las i jezioro,; obiekt całoroczny.
2) Kwatera agroturystyczna; Kaszubowska Gabriela; - Stara Kiszewa ul. Kościerska 33a; tel.687 65 40; 3 pokoje 2-os., 1 pokój 1-os. Razem 7 miejsc; 2 rowery górskie, łódź wiosłowa, stół do tenisa, grill, piaskownica, mile widziane zwierzęta, ogród kwiatowy, za domem rzeka, 3 km od jeziora,; obiekt całoroczny.
3) Kwatera agroturystyczna; Wacholc Alicja i Wiesław; - Lipy 2; tel.687 65 15; 1pokój 3-os., 2 pokoje 2-os. Razem 9 miejsc; Przejażdżki bryczką, w siodle, stół do tenisa, rowery, piłki, tenis, boisko, huśtawka, piaskownica, domek na drzewie, basen dla dzieci, grill, kącik wypoczynkowy w ogrodzie, biblioteczka, 2 km od jeziora, możliwość uczestniczenia w pracach gospodarskich; obiekt całoroczny.
4) „Gościnna zagroda - Dwa Kasztany”; Szychowscy Jolanta i Marek; - Pałubin 25; tel.344 40 40; 345 13 45; 4 pokoje 2-os. Razem 8 miejsc Świetlica z TV, barkiem, kominkiem urządzona w stylu regionalnym, mini galeria twórczości ludowej, plac zabaw, miejsca wypoczynkowe w ogrodzie, jazda konna, przejażdżki bryczką, blisko rzeka i wodospad, połów ryb-ponad 1 km własnego brzegu rzeki, wędzarnia, ogniska przy gitarze, wycieczki rowerowe, stół do tenisa, biesiady przy pieczeniu dzika, obiekt całoroczny.
5) Domu Wczasów Dziecięcych; - placówka oświatowa powiatu kościerskiego; - Wygonin; tel.687 63 67; strona www: http://www.wygonin.pl; 20 pokoi 4-os. Razem 80 miejsc; Plac zabaw, leśny plac zabaw na budowle typu szałasy, wigwamy, kort tenisowy, boiska do gry w siatkówkę, piłkę nożną, leśna świetlica, ogród wodny z wodospadem, biocenozą ryb i roślin, plac ogniskowy, 4 ha obszaru leśnego na zabawy terenowe, rowery i inny sprzęt sportowo-rekreacyjny, konie i zwierzątka miniaturowe, obiekt całoroczny.
6) Stanica Harcerska; - Wygonin; tel.687 66 08; 40 miejsc; Obiekt sezonowy.
7) Domki wczasowe; Marian Orlikowski; Bartoszylas 31; tel.687 69 15; 2 domki, w każdym 3 pokoje 2-os. miejsc. Razem 12 miejsc Przejażdżki bryczką i w siodle, huśtawka, grill, altana, 1 km od jeziora, blisko rzeka, możliwość uczestniczenia w pracach gospodarskich, obiekt sezonowy.
8) Szkoły podstawowe w Lipach, Konarzynach, Bartoszymlesie, Starych Polaszkach, Górze, Starej Kiszewie; Spanie w salach gimnastycznych lub klasach na materacach Obiekty sezonowe (Lipy całorocznie).
